اسلام و حقوق کارگر و کارفرما
امامان و پيشوايان دين (ع)، در سخن و
در عمل، به کار و اشتغال تأکيد داشته و از بيکاري به شدت دوري کرده اند. در روايات
آمده است کسي که به کار و تلاش مشغول است، از کسي که کار را رها کرده و به عبادت
خدا مشغول است اجر و پاداشي فزونتر دارد و نيز در روايات است که دعاي بيکار هرچند
عابد باشد مستجاب نميشود. همچنين در روايات است که پيامبر اکرم (ص) کارهاي خانه را
انجام ميداد و نيز در خبر است که امام صادق (ع) فرمود:
«هر آنکس که جامه خود را بدوزد و
نعلينش را وصله زند و کالاي مورد نياز خانه را خود حمل کند، از تکبر ايمن باشد.»
از حضرت علي (ع) نقل شده است که
فرمود:
«روزي در مدينه سخت
گرسنه بودم، از شهر بيرون شدم تا کاري پيدا کنم و مزدي به دست آورم. مقداري از شهر
دور شدم به کنار خانه زني رسيدم و ديدم مقداري گل خشک انباشته است دانستم که وي
ميخواهد آن گلها را جهت ساختمان، تر کند، به نزد او رفتم و با وي قرار بستم که در
ازاي هر دلو بزرگ آب که بر آن گلها بريزم يک دانه خرما بستانم. شانزده دلو کشيدم و
از سنگيني دلوها دستم تاول زد. وي شانزده دانه خرما به من داد و من خرماها را به
نزد پيامبر (ص) بردم و دو نفري آنها را خورديم»
در روايات اسلامي از امير المومنين (ع)، در باره احياي زمين، ايجاد باغها،
حفر قنوات، کارگري براي ديگران و ... بسيار سخن به ميان آمده است
امام صادق (ع) فرمود:
« امير المومنين (ع) بيل ميزد و زمين را احيا ميکرد و از در آمد و دسترنج
خويش هزار بنده را آزاد کرد» تمام اينها حاکي از ارزشمندي کار و کارگري و مذموم
بودن تنبلي و کسالت و بيکاري است.
در احاديث و روايات اسلامي از کار کردن به عنوان عملي دنيوي و اخروي که
داراي اجر و ثواب بسيار است ياد و نسبت به آن توصيه هاي بسيار شده است به
طوري که عنوان جهاد کننده در راه خدا بر کارگري که براي اداره زندگي خانواده اش
سعي و تلاش ميکند اطلاق شده است .
حضرت علي (ع) فرموده است:
«خداوند به حضرت
داود (ع) وحي فرستاد که تو بنده بسيار خوب من هستي و تنها نقطه ضعفي که در تو وجود
دارد اين است که کار نميکني و از دسترنج خود امرار معاش نميکني، بلکه از بيت المال
حقوق ميگيري. داود چهل روز گريست و سپس به شغل آهنگري روي آورد و از آن طريق مخارج
خود را تأمين نمود»
امام صادق (ع) فرمود:
«برو کار کن، بار
بر سر بگذار و آن را حمل نما و مزد بگير تا از دست دراز کردن به سوي مردم بي
نياز باشي» شخصي گفت: ديدم امام صادق (ع) در زميني کار ميکند و از شدت گرما پيوسته
عرق مي ريزد. عرض کردم فدايت شوم بيل را به من بدهيد تا اين کار را انجام دهم.
فرمود: دوست دارم در طلب رزق و روزي گرماي خورشيد مرا آزار دهد و من اجر و پاداش
ببرم. در روايت است که حضرت علي (ع) هيزم جمع ميکرد، چشمه و قنات حفر مي نمود، باغ
و مزرعه آبياري مي کرد و حضرت زهرا گندم آرد مي کرد و خمير و نان درست مي کرد.
حضرت صادق (ع) فرمود:
«خداوند انساني را
که خواب و بيکاري او زياد باشد، مبغوض ميدارد»
يکي از صوفيها به
نام محمد بن منکدر گفت:
در يک روز گرم
تابستان ديدم امام باقر (ع) مشغول زراعت است و عرق از سرا پاي او جاري است، به او
گفتم: اگر شما در اين حال بميريد در چه حالي از دنيا رفته ايد؟ آيا براي حرص زدن
براي مال دنيا نمرده ايد؟ فرمود: «اگر در اين حال بميرم در حال عبادت و اطاعت خدا
مرده ام، چون من عرق ميريزم و کار مي کنم تا محتاج تو و امثال تو نباشم»
کارگري نزد امام
صادق (ع) آمد و گفت من کارگري هستم که ديگر توان کار کردن ندارم و دستم قدرت
ندارد. حضرت فرمود:
«برو کار کن، اگر
با دست نمي تواني كار كني بار بر روي سرت بگذار و ببر و با اين کار عزت خود را حفظ
کن و زن و بچه ات را در آسايش و رفاه قرار بده.»
پيامبر اکرم (ص) فرمود:
«کسي که از راه
حلال در طلب دنيا باشد و قصد او ( کار کردن) توسعه دادن زندگي زن و بچه، و بي
نيازي از تقاضا کردن از ديگران، و نيز رسيدگي به همسايگان و مستمندان باشد
در حالي که صورتش چون ماه شب چهارده درخشندگي دارد به ديدار خداوند مي
شتابد.»
و نيز فرمود:
«خداوند بنده اي را
که سختي بکشد تا درامدي کسب کند و بي نياز از ديگران شود دوست دارد»
کارگر و حقوق او
کارگر از نظر قانون
کار کسي است که به هر عنوان در مقابل دريافت حق السعي، اعم از مزد، حقوق، سهم سود
و ساير مزايا به در خواست کارفرما کار مي کند.
کارگر در ديدگاه
اسلام بسيار محترم و ارزشمند است، بطوري که رسول گرامي اسلام (ص) و امير المومنين
(ع) و ساير امامان معصوم (ع) از کار و کارگر تجليل کرده و خود نيز کار ميکردند و
خود را کارگر مي دانستند، و در تاريخ منقول است که حضرت علي (ع) باغهاي ديگران را
آبياري ميکرد ودر ازاي آنها دستمزد ميگرفت.
و چون چنين است در
معارف و احکام اسلامي، حقوق براي کارگر معين شده و نسبت به اجراي دقيق آن تأکيد
بسيار شده است، تا جايي که امام سجاد (ع) در رساله حقوق خود مي فرمايد:
«حق زير دستان بر
تو آن است که بداني ضعف آنها و قدرت تو (از نظر مالي، بدني و فکري) دليل تسلط تو
بر آنها شده است. پس بايد با آنها به عدالت رفتار کني و مانند پدري مهربان براي
آنها باشي، از ناداني و جهل و اشتباه آنها در گذري و در عقوبت آنها تعجيل نکني و
بر اين کار فرمايي که خدا به تو داده است سپاسگذار باشي»
و در سخني ديگر از
اذيت و آزار کردن نسبت به کارگران نهي فرموده است و صريحاً دستور مراعات حق آنها
را صادر کرده، مي فرمايد:
«حق کسي که کارهاي
(خانه، مغازه، کارگاه، کارخانه) تو را انجام ميدهد، آن است که بداني او را خدا خلق
کرده و در حقيقت از پدر و مادر تو است(آدم و حوا) تو مالک و خالق او نيستي و روزي
او نيز در دست تو نيست. پس به او نيکي کن و آزارش مده.»
به عبارت ديگر
ميتوان گفت در روايات اسلامي حقوق براي زير دستان ذکر شده است؛ که چون در اين زمان
آن تعبير ها تا حدي بر کارگر و خدمتگذار تطبيق ميشود، مناسب است در اينجا نمونه
هايي را تحت عنوان حقوق کارگران ياد آور شويم.
پيامبر اکرم (ع) فرمود:
«حق کارگر بر کارفرما
آن است که لباس و غذاي خوب به او بدهد، بيش از حد طاقت او را به کار وا ندارد.»
شخصي نزد رسول خدا
(ص) آمد و گفت: تا چه مقدار اشتباهات و نافرمانيهاي کارگر را مورد عفو قرار دهيم؟
حضرت پس از مدتي سکوت فرمودند: «روزي هفتاد مرتبه از او درگذر.» و نيز فرمود:
«همه شما نسبت به
زير دستان و کارگزاران خود مسئول هستيد.»
در روايت هست که
يکي از خدمتکاران و کارگران زن که در منزل امام سجاد (ع) کار ميکرد، روزي
براي وضوي حضرت آب از چاه آورده بود، اما ناگهان ظرف آب از دستش افتاد؛ آبها بر آن
حضرت ريخت. حضرت نگاهي بر او کرد؛ اما قبل از آنکه صحبتي بفرمايد، آن زن تقاضاي
عفو و بخشش نمود و آياتي از قرآن را خواند و امام سجاد فوراً از تقصير او در
گذشت....
حنان بن شبيب گويد:
چند نفر کارگر
را در يکي از باغهاي امام صادق (ع) اجير کرده بوديم که تا عصر کار کنند؛ چون
کارشان به اتمام رسيد، حضرت به نماينده خود فرمود: «پيش از آنکه عرقشان خشک
شود مزدشان را بپردازيد»
پيامبر اکرم (ص)
فرمود:
«خداوند تبارک و
تعالي از هر گناهي ميگذرد (با توبه) جز اينکه کسي مهريه زني را منکر شود و يا حقوق
کارگري را غصب کند و ادا ننمايد»
به هر حال حقوق
کارگر بر کارفرما به طور خلاصه به اين شرح است:
1- خوراک و پوشاک او را به نحو مطلوب تأمين کند.
2- بيش از اندازه طاقت از او کار نکشد.
3- متکبرانه با او رفتار ننمايد.
4- از خطا ها و نافرمانيهاي او درگذرد.
5- دستمزد و حقوق او را کاملاً بپردازد.
کارفرما
و حقوق او
نظرات شما عزیزان:
|
منوی اصلی
تبادل لینک هوشمند 
آمار
وب سایت:
نویسنده: 
