منوی اصلی
تبادل لینک هوشمند 
آمار
وب سایت:
به نقل از روزنامه حمایت در قانون مدنی تاکید شده است که هزينه زن و فرزندان به عهده مرد خانواده است. این هزینه در اصطلاح حقوق «نفقه» نام دارد و مرد مکلف به پرداخت آن است. اما در اين بين هستند مرداني كه اين حق را رعايت نمي‌كنند یا گاهی مردان به دلایلی غیرعمدی و به دلیل ناتوانی مالی قادر به انجام این وظیفه خود نیستند.
آنچه مسلم است اين است كه با از كارافتادگي مرد خانواده و تامين نشدن خانواده به هر دليلي از سوي مرد، زنان ايراني خانواده را رها نمي‌كنند. آنها براي تامين نياز خانواده خودشان بار مسئوليت را بر دوش می‌گیرند و كار مي‌كنند تا خرج فرزندان و حتي همسرشان را درآورند. در قوانين ما از پرداخت حق اداره خانواده به عنوان حق عائله‌مندي ياد مي‌شود كه در طول سال‌های اخیر پرداختن این حق و حق‌اولاد به زنان کارمند با فراز و فرودهایی همراه بوده است.
شايد دليل اينكه قانونگذار در برخی قوانین پرداخت چنین حقوقی به زنان شاغل کارمند پیش‌بینی نکرده است، وجود تکلیف پرداخت نفقه در قانون مدني كشورمان باشد که عملا این تصور را ایجاد می‌کند که زنان مسئوليتي در قبال اداره هزينه‌هاي فرزندان خود ندارند. اما به دليل روحيه زنان ايراني كه اگر حتي خودشان محتاج شوند اجازه لمس مشكلات مالي به فرزندانشان را نمي‌دهند، نبود مسئوليت در قانون مدني كشور توجيهي براي پرداخت نكردن حق اداره زندگي به زنان نيست.
شايد براي همين است که به تدریج مقررات مربوط به پرداخت حق عائله‌مندی و حق‌اولاد به نفع زنان کارمند تغییر کرده است.
دوره‌های قانون‌گذاری درباره عائله‌مندی
در سال 1370 قانونی با عنوان «قانون نظام هماهنگ پرداخت کارکنان» به تصویب رسید که در ماده 9، مستخدمان مرد را مستحق دریافت کمکهزینه عائله‌مندی و کمک هزینه اولاد می‌دانست. در این قانون مستخدمان زن فقط حق دریافت کمک هزینه عائله‌مندی را داشتند و کمک هزینه اولاد به آنها تعلق نمی‌گرفت.
عدم پرداخت کمکهزینه اولاد به زنان کارمند در قانون اصلاح ماده 9 قانون نظام هماهنگ پرداخت کارکنان دولت نیز ادامه یافت. این قانون در سال 1375 تصویب شد و در بند (ب) مقرر کرد: مستخدمان زن شاغل و بازنشسته و وظیفه‌بگیر مشمول این قانون که دارای همسر نباشند یا همسر آنان معلول و از کارافتاده باشند و خود به تنهایی متکفل مخارج فرزندان باشد، از کمکهزینه عائله‌مندی بهره‌مند می‌شوند.
در سال 1380 باز هم ماده 9 قانون نظام هماهنگ پرداخت کارکنان دولت اصلاح شد و این‌بار حقوق بیشتری برای زنان به وجود آورد. در این قانون مقرر شده بود: مستخدمان زن شاغل، بازنشسته و مشمول این قانون که به تنهایی متکفل مخارج فرزندان خود هستند، از کمکهزینه عائله‌مندی و اولاد و همسران وظیفه‌بگیر مستخدمان متوفی از کمک هزینه عائله‌مند بهره‌مند می‌شوند. در واقع با این اصلاح، قانونگذار کمک هزینه اولاد را نیز علاوه بر کمکهزینه عائله‌مندی برای مستخدمان زن به رسمیت شناخت و ایراد قبلی مبنی بر عدم تعلق این کمک هزینه به مستخدمان زن را اصلاح کرد.
با تصویب قانون مدیریت خدمات کشوری در سال 1386 احکام مربوط به فوق‌العاده عائله‌مند و اولاد، در بند 4 ماده 68 این قانون بیان شده است. به موجب این بند، برای کارمندان زن شاغل و بازنشسته و وظیفه‌بگیر فقط کمک هزینه عائله‌مندی پیش‌بینی شده است.
در سال1391 بازگشت به شرایط سال 1380 با پرداخت حق عائله‌مندی و حق اولاد محقق شد. با تصویب مجلس شورای اسلامی از این پس زنان کارمندی که شرایط لازم را داشته باشند هم کمکهزینه عائله‌مندی دریافت خواهند کرد و هم کمک هزینه اولاد.
یک نکته ضروری
بد نیست بدانید که قانون مدیریت خدمات کشوری در مورد کارمندان و مستخدمان دولت اجرا می‌شود و کارگران مشمول مقررات جداگانه‌ای هستند که در قانون کار آمده است. بنابراین آنچه در مورد حق اولاد و حق عائله‌مندی گفته شد، در مورد کارمندان دولت مصداق دارد و گرچه برای کارگران نیز حقوق مشابهی پیش‌بینی شده است، مشمولان این حقوق و نحوه محاسبه آن نیازمند بررسی دیگری است.
کمک هزینه عائله‌مندی و اولاد برای کارمندان زن شاغل
بر اساس قانون مدیریت خدمات کشوری، «کارمندان زن شاغل، بازنشسته و وظیفه‌بگیر مشمول قانون مدیریت خدمات کشوری مصوب » که دارای همسر نبوده یا همسر آنان معلول یا از کار افتاده کلی باشند یا خود به تنهایی متکفل مخارج فرزندان باشند، از مزایای «کمکهزینه عائله‌مندی و اولاد موضوع بند 4 ماده 68 قانون مذکور نیز برخوردار می‌شوند». بد نیست بدانید که کارمندان زن شاغل، بازنشسته و وظیفه‌بگیر مشمول این بند باید شرایطی داشته باشند: 1- همسر نداشته نباشند؛ 2- همسر آنان معلول یا از کارافتاده کلی باشد؛ 3- خود به تنهایی مخارج فرزند خود را تامین کنند.
به این ترتیب در صورتی که این شرایط وجود داشته باشد کارمند زن می‌تواند از کمکهزینه عائله‌مندی و کمکهزینه اولاد استفاده کنند. علاوه بر این، کسانی حق عائله‌مندی و اولاد دریافت خواهند کرد که مشمول قانون مدیریت خدمات کشوری مصوب هشتم مهر ماه سال 1386باشند به عبارت ساده‌تر باید کارمند دولت باشند. کارمند دستگاه اجرایی، فردی است که براساس ضوابط و مقررات مربوط، به موجب حکم یا قرارداد مقام صلاحیتدار در یک دستگاه اجرایی به خدمت پذیرفته می‌شود.
چگونگی محاسبه حق عائله‌مندی
در بند چهارم از ماده 68 قانون مديريت خدمات كشوري در تعريف اينكه به چه كساني اين حق تعلق مي‌گيرد آمده است كه كمك هزينه عائله‌مندي و اولاد به كارمندان مرد شاغل و بازنشسته و وظيفه‌بگير مشمول قانون، تعلق مي‌گيرد. در ادامه همین ماده بر تعلق حق عائله‌مندی به کارمندان زن شاغل و بازنشسته و وظیفه‌بگیر مشمول این قانون نیز اشاره شده است.
اما اينكه اين حق چگونه محاسبه مي‌شود در ادامه ماده 68 توضيح داده شده است که«حق عائله‌مندي براي همسر معادل 800 امتياز و براي هر فرزند معادل 200امتياز است و حداكثر تا سه فرزند محاسبه مي‌شود.» حق اولاد به فرزند چهارم تعلق نمی‌گیرد.
گفتني است كه شرایط دیگری نیز برای پرداخت حق‌اولاد وجود دارد. از جمله اينكه حداكثر سن براي اولادي كه از مزاياي اين بند استفاده مي‌كنند به شرط ادامه تحصيل و نيز غيرشاغل بودن فرزند، 25 سال تمام و نداشتن شوهر براي اولاد اناث ذكر شده است. بنابراین شرایط پرداخت حق اولاد را می‌توان به شرح زیر برشمرد:
1. حق اولاد به سه فرزند تعلق می‌گیرد و به فرزند چهارم حق‌اولاد پرداخت نمی‌شود.
2. فرزند می‌تواند تا سن 25 سالگی از حق‌اولاد استفاده کند به شرط ادامه تحصیل و غیرشاغل بودن
3. فرزند در صورتی که شاغل باشد حق اولاد دریافت نخواهد کرد حتی اگر سن او کمتر از 25 سال باشد.
4. فرزند در صورتی که ادامه تحصیل ندهد و بیکار باشد حق اولاد دریافت نخواهد کرد حتی اگر سن او کمتر از 25 سال باشد.
5. دختران به شرط نداشتن همسر از حق اولاد برخوردار خواهند بود حتی اگر سن آنها بیشتر از 25 سال باشد.
رفع چند ابهام
چند سال قبل تفسیر بند4 ماده 68 قانون مدیریت خدمات کشورى تصویب و ابلاغ شد. درباره این استفساریه باید گفت که این بند «کمکهزینه عائله‌مندی و اولاد» را به «کارمندان مرد شاغل و بازنشسته و وظیفه‌بگیر مشمول این قانون که دارای همسر می‌باشند» قابل پرداخت دانسته است، اما در مورد «کارمندان زن شاغل و بازنشسته و وظیفه‌بگیر مشمول این قانون که دارای همسر نبوده یا همسر آنها معلول یا از کارافتاده کلی است یا خود به تنهایی متکفل مخارج فرزندان هستند» تنها از «مزایای کمکهزینه عائله‌مندی موضوع این بند» نام برده و مزایای کمک هزینه اولاد مسکوت مانده است. در نتیجه نقص این بند از قانون، کمک هزینه اولاد که تا پیش از تصویب قانون در سال 1386 به زنان مذکور پرداخت می‌شد، متوقف شد و در نتیجه اعتراض‌ها و ابهام‌هایی را در پی داشت. این ابهام باعث شد که در تاریخ 11 مرداد سال 1390، طرح استفساریه‌ای در این خصوص تقدیم مجلس شورای اسلامی شود. این مصوبه در بهمن‌ماه به تصویب رسید و در اسفندماه از سوی شورای نگهبان تایید شد.
در این استفساریه پرسیده شده بود که آیا کارمندان زن شاغل و بازنشسته و وظیفه‌بگیر مشمول قانون مدیریت خدمات کشوری مصوب سال 1386 که دارای همسر نبوده یا همسر آنان معلول یا از کارافتاده کلی هستند یا خو به تنهایی متکفل مخارج فرزندان هستند از مزایای کمک هزینه عائله‌مندی و اولاد موضوع بند 4 ماده 68 قانون مذکور برخوردار می‌شوند یا خیر؟
نظر مجلس بر این بود که: بلی، از مزایای کمک هزینه عائله‌مندی و اولاد نیز برخوردار می‌شوند.
پیش از این کمک هزینه عائله‌مندی در متن قانون مدیریت خدمات کشوری مورد تصریح قرار گرفته بود اما تعلق کمک هزینه اولاد یا حق اولاد مورد تردید بود که با تصویب مجلس پس از آن در پرداخت حق اولاد به زنانی که شرایط مذکور را دارند، تردیدی نخواهد بود.
نویسنده: 
