هیات عمومی دیوان عدالت اداری در اقدامی ارزشمند وبا هدف کاهش هزینههای درمانی مردم ااقدام به ابطال مصوبه دریافت حق فنی ازسوی داروخانهها کرد. دریافت این هزینه علاوه بر قیمت بالای دارو، تحمیل هزینهای مضاعف وگزاف به بیمارانی است که بخش قابلتوجهی از آنها جزو اقشار نیازمند هستند .
البته این نخستین بار نبود که هیات عمومی دیوان عدالت اداری به بررسی این موضوع میپرداخت. این موضوع در خردادماه 1388 و در زمان ریاست حجتالاسلام والمسلمین «علی رازینی» رسیدگی به شکایت سازمان بازرسی کل کشور را در خصوص ابطال مصوبه شماره 71858/ت32319ه در اسفندماه 83، هیأت وزیران که مسئولان فنی داروخانهها را نسبت به دریافت مبلغ مشخصی به عنوان حق ارایه خدمات فنی در مقابل ارایه دارو، ذیحق دانسته بود در دستور کار خود قرار داد که این بررسی سبب صدور رأیی به این شرح شد؛ «حکم مقرر در ماده 8 قانون بیمه همگانی خدمات درمانی کشور مصوب 1373 مصرح در تعیین تعرفه خدمات تشخیصی و درمانی بر اساس ضوابط قانونی مربوط است. نظر به اینکه وظایف و مسئولیتهای قانونی مسئول فنی داروخانه از مصادیق خدمات تشخیصی و درمانی محسوب نمیشود، بنابراین مصوبه شماره 71858/ت32319ه مورخ 9/ 12/ 1383 هیات وزیران که تکالیف مسئول فنی داروخانه را در زمره امور تشخیصی و درمانی قلمداد کرده و آنها را در قبال ارایه دارو ذیحق به دریافت مبلغ مشخصی به عنوان حق ارایه خدمات فنی اعلام کردهاند، بهلحاظ نبود انطباق با مصادیق مقرر در ماده 8 قانون مذکور خلاف قانون و خارج از حدود اختیارات قوه مجریه در وضع مقررات دولتی تشخیص داده میشود و با استناد به قسمت دوم اصل 170 قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران و ماده یک و بند یک ماده 19 و ماده 42 قانون دیوان عدالت اداری مصوب 1385 ابطال میشود.»
البته هیات عمومی دیوان عدالت اداری 5/1سال بعد، مجدد به این موضوع رسیدگی کرد؛ رسیدگیای که منجر به تایید رأی قبلی مبنی بر غیرقانونی بودن دریافت حق فنی از سوی داروخانهها شد.
ابطال در گام سوم
البته این پایان ماجرا نبود؛ زیرا در 30 اردیبهشت امسال، مصوبه جدیدی مبنی بر جواز دریافت حق فنی توسط داروخانهها از سوی هیات وزیران تصویب شد. با اعتراض به این مصوبه، هیات عمومی دیوان عدالت اداری برای سومین بار به این موضوع رسیدگی و با ابطال این مصوبه تاکید کرد که دریافت حق فنی توسط داروخانهها ممنوع است.
مصوبه دولت قانونی نبود
در اینباره رییس دیوان عدالت اداری در گفتوگو با «حمایت» با اشاره به سابقه این مصوبه بیان کرد: نخستین بار نبود که این مصوبه در جلسه این دیوان مطرح شد و باید در هر صورت به نتیجه میرسید. حجتالاسلام والمسلمین«محمدجعفر منتظری» افزود: وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي در سال 87 به هيات وزيران پيشنهادی در خصوص تعيين مبالغی تحت عنوان حق فنی براي داروخانهها داده بود كه ديوان عدالت اداري با كارشناسي آن مصوبه را مغاير قانون تشخيص داد و آن مصوبه ابطال شد . وی ادامه داد: پس از ابطال اين مصوبه، دولت يا وزارت بهداشت نبايد در این باره مصوبهاي را ميگذراند اما هيات وزيران دوباره در سيام ارديبهشت امسال مصوبهاي در این خصوص را تصویب کرد که بر اساس آن، تعرفه خدمات حرفهاي داروسازان در بخش خصوصي در3 بند تعيين شد . منتظری در تشریح بندهای مطرح شده یادآورشد: بر اين اساس در بند «الف» به داروسازان اجازه داده شده بود معادل 16 هزار ريال در ساعات روز و 19 هزار ريال در ساعات شب و ايام تعطيل و در نسخ كمتر از 19 هزار ريال مبلغي معادل 8هزار ريال با عنوان تعرفه خدمات حرفهاي از مردم دريافت کنند. ریيس ديوان عدالت اداري اضافه کرد: در بند «ب» نيز مقرر شده بود كه تعرفه خدمات حرفهاي داروساز براي داروهاي بدون نسخه كه فهرست آن را وزارت بهداشت اعلام ميكند 15 درصد بهاي هر نسخه و حداكثر تا سقف 8 هزار ريال باشد. همچنین در بند «ج» هم به داروسازان اجازه داده شده بود در زمینه ساخت داروهاي تركيبي 10 درصد قيمت مواد مصرفي و تا سقف 14 هزار و 100 ريال تحت عنوان خدمات حرفهاي دريافت كنند . منتظري تصریح کرد: بند «الف» و «ب» اين مصوبه مغاير قانون است چون آنچه كه از سوی ديوان عدالت اداري ابطال شده قابلیت اجرای مجدد ندارد و دولت نبايد در همان راستا مجددا و با هر عنواني چه «حق فني» و چه «حق خدمات حرفهاي» اين مصوبه را دوباره ميگذراند . وی البته یادآور شد که بند «ج» به لحاظ اينكه در مصوبه قبلي هم ابطال نشده بود، این بار نیز ابطال نشد. به گفته این مقام قضایی، بر اين اساس داروخانهها فقط مجاز هستند که براي نسخههايي كه داروهاي تركيبي دارد «حق فني» دريافت كنند و غير از آن گرفتن هر مبلغي از بیماران غيرمجاز بوده و مردم ميتوانند از پرداخت اين مبالغ استنكاف كنند. وی دریافت حق خدمات فنی را بدون توجیه قانونی و حقوقی عنوان و تاکید کرد: وزارت بهداشت و درمان در کنار دولت موظف به اجرای رأی دیوان عدالت اداری هستند و نمیتوانند مغایر با آن از مردم وجهی دریافت کنند.
ابطال مصوبات مغایر قانون وظیفه دیوان است
ریيس ديوان عدالت اداري همچنین با تاکید براینکه ابطال مصوبات مغاير قانون وظيفه و تكليف ديوان است، بیان کرد: ما در اين خصوص وظيفه خود را انجام داديم . وي افزود: بر همين اساس وزارت بهداشت به عنوان متكفل داروخانهها بايد در دفاع از حقوق مردم و شهروندان به هر ترتيبي كه ميتواند داروخانهها را از دريافت اين مبالغ منع كند و اگر اين كار انجام نشود مسئولان اجرايي در وزارت بهداشت بايد پاسخگو باشند. ریيس ديوان عدالت اداري همچنین گفت: اين مصوبه از 17تیرماه ابطال شد و بهزودی در روزنامه رسمي هم اين ابطال درج خواهد شد .
برخی زیادهخواه هستند
این مقام قضایی در ادامه سخنانش و در پاسخ به این پرسش که علت انتقاد مسئولان وزارت بهداشت و همچنین عدهای از پزشکان داروساز نسبت به رأی دیوان عدالت اداری چیست؟ اظهار کرد: این افراد به دنبال زیادهخواهی هستند و در صورتی که هر یک از آنها نسبت به رأی نهایی اعتراضی داشته باشند میتوانند از طریق مجرای قانونی و حقوقی، نظرات خود را اعلام کنند. وی بیان کرد: تا زمانی که قانون برای برخی از مسئولان و معترضان عنوانی ثبت نکند و به مسایل و دلایل مخالفت آنها، جنبه قانونی نبخشد، مصوبه دیوان عدالت اداری به قوت خود باقی مانده و لازمالاجراست. به گفته منتظری، در صورت تخلف داروخانهها، مردم میتوانند به دیوان شکایت کنند.